نقش موعظه و نصیحت و گستره آن در قرآن

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه پیام نور

چکیده

از روش‌های تربیت دینی و دعوت به خدا، موعظه و نصیحت است. در کلام الهی از خدای تعالی به‌عنوان ناصح و واعظ و از قرآن به‌عنوان موعظه و تذکره یاد شده است. موعظه دعوت به نیکیِ توأم با خیرخواهی و رقت قلب است. هر گونه اندرزى که مخاطب را از بدی‌ها ترسانده و قلب او را متوجه نیکی‌ها کند، موعظه و نصیحت نامیده مى‏شود. خدای تعالی در قرآن، واعظ را، پیامبران، کتب آسمانی و داستان‌ها و حوادت تاریخی معرفی کرده است و مخاطب مواعظ الهی، همه انسان‌ها هستند.
در این پژوهش ضمن مفهوم‌شناسی موعظه و نصیحت، «انواع موعظه»، «نقش وعظ و اندرز در تربیت و تزکیه نفس»، «روش نصیحت و غفلت‌زدائی در کلام وحی»، «وعظ‌کنندگان و گستره آن در قرآن»، «ارکان موعظه»، «شرایط تأثیر وعظ و موانع نصیحت‌پذیری بر اساس قرآن و دیدگاه مشهور مفسران» مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Advice and Sermon and its Scope in Qur'an

نویسنده [English]

  • seyed Hasan Bathayi gholpayghani
چکیده [English]

Sermon and advice are methods of religious training and inviting to God. In Divine Words, Allah is referred to as advisor and preacher and Holy Qur'an as sermon and reminder. Sermon is defined as the way of inviting to kindness accompanying with benevolence and tenderheartedness. Any advice which frightens the audience from evil and directs his heart toward the good deeds is called advice and sermon (Maoeze). In Holy Qur'an, Almighty God introduces prophets, Divine Books, and historical stories as advisors and all human beings as the addressors. The present study aims at conceptualizing the terms of advice and sermon, as well as examining and analyzing the concepts of "different types of sermon", "the role of advice and sermon in training and self purification", "methods of advice and elimination of negligence in theology of revelation", "sermon and its scope in Qur'an", "Components of sermon", and "the conditions of preaching and the obstacles of accepting advice according to Qur'an and famous views of commentators".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'an
  • Training
  • Advice
  • sermon
  • reminder

مراجع

قرآن.##نهج‌البلاغه.##ابن‌عربى، ابوعبدالله محى‌الدین محمد (1422ق). تفسیر ابن‌عربى. بیروت: دار احیاء‌التراث العربى.‏##ابوالفتوح رازى، حسین‌بن‌‌على (1408ق). روض‌الجنان و روح‌الجنان فى تفسیرالقرآن. نشر بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى. مشهد‏.##امینی، ابراهیم (1372). اسلام و تعلیم و تربیت. انتشارات انجمن اولیا و مربیان. تهران.##باقری، خسرو (1376). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مدرسه. چاپ چهارم.##بحرانى، سیدهاشم (‏1416 ق).‏ البرهان فى تفسیرالقرآن. تهران: بنیاد بعثت.##راغب اصفهانى، حسین‌بن‌محمد (‏1412 ق). المفردات فی غریب‌القرآن. تحقیق: صفوان عدنان داودى. دمشق‌ ـ بیروت: دارالعلم الدار‌الشامیه.##زمخشرى، محمود (1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامض ‌التنزیل. دارالکتاب العربی. چاپ سوم.##سمیح دغیم (2001 م). مصطلحات امام فخر رازی. بیروت: مکتبه لبنان ناشرون‏.##سیوطى، جلال‌الدین (1404ق). در المنثور فى تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.##ــــــــــ (1416ق). ‏تفسیرالجلالین. بیروت: مؤسسه ‌النور. للمطبوعات‏ بیروت.##شیخ صدوق، ابن‌بابویه (1413ق). من‌لایحضره الفقیه. 4 أجزاء. قم: مؤسسه النشرالإسلامی.##طباطبایى، سیدمحمدحسین (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه.‏ چاپ پنجم.##طبرسى، فضل‌بن‌حسن (1372). مجمع‌البیان فى تفسیرالقرآن.‏ تحقیق با مقدمه: محمدجواد بلاغى. تهران: انتشارات ناصر خسرو. چاپ سوم.##طریحى، فخرالدین (1375). مجمع‌البحرین. تحقیق: سیداحمد حسینى. تهران: کتابفروشى مرتضوى. چاپ سوم.##طنطاوى، سیدمحمد (بی‌تا). التفسیرالوسیط للقرآن ‌الکریم. بی‌جا‏.##طوسى، محمدبن‌حسن (بی‌تا). التبیان فى تفسیرالقرآن.‏ بیروت: دار احیاء التراث‌العربى.##فخرالدین رازى، ابوعبدالله‌ محمدبن‌عمر (1420ق). مفاتیح‌ الغیب. بیروت: دار احیاء التراث‌العربى. چاپ سوم.##فراهیدى، خلیل‌بن‌احمد (1410ق). العین. قم: انتشارات هجرت. چاپ دوم.##فیض کاشانى، ملامحسن (1415ق). تفسیر صافى. تحقیق: حسین اعلمی.‏ تهران: انتشارات صدر. چاپ دوم.##قطب، محمد (بی‌تا). روش تربیتی در اسلام. ترجمه: سیدمحمدمهدی جعفری. مؤسسه انجام کتاب.##محمدبن یعقوب، کلینی (1412ق/ 1365ش). الکافی. تهران: دارالکتب ‌الإسلامیه.##جرجانی، میرسیدشریف (1412ق). تعریفات. تهران: انتشارات ناصر خسرو. چاپ چهارم‏.##مجلسى، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار. دار احیاء التراث ‌العربى، لبنان‌ـ بیروت: مؤسسه الوفاء. چاپ دوم.##مراغى، احمدبن‌مصطفى (بی‌تا). تفسیرالمراغى. بیروت: داراحیاء التراث‌العربى.##مصباح‌یزدی، محمدتقی (1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. نگارش: حسین شریفی. قم: مؤسسه آموزشی امام خمینی.##مصطفوى، حسن (1360). التحقیق فی کلمات القرآن ‌الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.##
فصلنامه صهبای نور (پژوهش نامه دین و دانش)
دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
سال اول، شماره اول
اسفند 1395
صفحه 13-28

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار